Η Ελίτα, τα captions και η κατάρα της κυπριακής τηλεόρασης

Είναι αδύνατον να παρακολουθήσεις τηλεόραση μαζί μου. Επειδή το κατέχω το αντικείμενο, αναπόφευκτα σε κάποια φάση θα καταλήξω να μουρμουρώ και θα χώνω. Με ενοχλεί σε αφάνταστο βαθμό η προχειρότητα στη τηλεόραση, κυρίως αμα μπορεί να αποφευχθεί πανεύκολα. Αλλά για το τελευταίο χρειάζεται και μια επαγγελματική συνείδηση, μια διάθεση να κάνεις ένα βήμα περισσότερο και ας μην το πληρωθείς. Επειδή δεν είναι πάντα θέμα λεφτών ρε φίλε. Κάποτε είναι και θέμα προσωπικό, είναι και θέμα θέλησης για κάτι καλύτερο. Τελοσπάντων. Πάμε παρακάτω. Το "θύμα" σ' αυτό το ποστ είναι η εκπομπή της Ελίτας "Μαζί στο ΡΙΚ" αλλά όχι επειδή έχω κάτι με την συγκεκριμένη εκπομπή απλά ήταν η τελευταία που έτυχε να παρακολουθήσω. Με την ίδια ευκολία θα μπορούσα να γράψω για το "Μέρα μεσημέρι" με τον Γιαννάκη Νικολάου, το πρωινό του Sigma με τον Νικήτα Κυριάκου, την εκπομπή του Καρεκλά και γενικά οποιαδήποτε ενημερωτική εκπομπή, talk show στη Κύπρο. Γιατί έχουν όλοι κάτι κοινό.
Μια φυσική απέχθεια, σε βαθμό μίσους, για τα captions.

Για να είμαστε όλοι στο ίδιο σημείο, όταν μιλώ για captions αναφέρομαι στους ηλεκτρονικούς τίτλους, τις κάρτες που εμφανίζονται στο κάτω μέρος της οθόνης κατά την διάρκεια τέτοιων εκπομπών. Και για να προλάβω τον "ομιλείτε την ελληνική παρακαλώ" μαλάκα που κάνει κριτική μέσα του, τα λέω captions για τον ίδιο λόγο που εσύ λες "κόρνερ" και όχι "γωνιακό λάκτισμα". Κάποια πράγματα ακούγονται σωστά μόνο αγγλικά. Ετσι το έμαθα στο κολλέγιο, έτσι τα λέγαμε μεταξύ μας στη δουλειά και απλά ενίοτε το αλλάζαμε με "κάρτες". Διόρθωσε την πάρτη σου και άσε με εμένα.
Πίσω στο θέμα μας. Η Ελίτα, που λέτε, είχε πριν λίγες μέρες φιλοξενούμενες στο studio τις γυναίκες των υποψηφίων προέδρων. Ξεπερνώ τον προφανή σεξισμό του όλου θέματος γιατί πόρρω απέχουμε από την μέρα που θα δούμε γυναίκα πρόεδρο και στο κάτω-κάτω δίνει στη κυπριακή κοινωνία αυτό που θέλει. Την εκπομπή την πέτυχα στα μισά και το caption έγραφε "Οι συζύγοι των υποψηφίων προέδρων" (κάτι τέτοιο ήταν, γενικό πάντως). Μέχρι να τελειώσει η εκπομπή, οι τρίες κυρίες μίλησαν και απάντησαν σε ερωτήσεις και είχαμε δύο τηλεφωνικές συνομιλίες με πρώην συμμαθήτριες/φίλες τους. Ούτε και μια φορά δεν άλλαξε το caption. Ούτε μία! Απλά ενίοτε έφευγε από την οθόνη και εμφανιζόταν μετά! Πως γίνεται ρε αδερφέ να βγάζεις τηλεφωνική τον άλλο και μην εξηγάς στο τηλεθεατή τι βλέπει; Γίνεται η γυναίκα να μιλά για δύο λεπτά και να μην βγαίνει μια κάρτα να μας πει ποιά στο διάολο είναι; Τι γίνεται με τους τηλεθεατές που δεν είδαν την εκπομπή από την αρχή; Θα κάτσουν να περιμένουν την παρουσιάστρια να τους συστήσει; Οχι βέβαια. Ζαπινγκ και άλλο κανάλι.
Και δεν είναι μόνο το ΡΙΚ. Ολοι το κάνουν αυτό. Είναι τηλεοπτικά απαράδεκτο βρε παιδιά να είναι ο άλλος on screen για περισσότερο από ένα λεπτό και να μην βγαίνει ένα επεξηγηματικό caption. Και μιας και είμαστε στα τηλεοπτικά απαράδεκτα, είναι επίσης απαράδεκτο να έχεις εκπομπή στην οποία οι παρουσιαστές μιλούν και δεν βλέπουν την κάμερα. Television 101 boys and girls. Ο παρουσιαστής μιλά απευθείας στο κόσμο για να τον κάνει να νιώθει συνδεδεμένος με την εκπομπή. Αμα δεν μπορούσατε να έχετε μια κάμερα περισσότερη, κλείστε τον σταθμό και ο καθένας τον δρόμο του. Το τελευταίο ήταν για άλλη εκπομπή και ο νοών νοείτο.

Το caption είναι εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο, που έγινε ακόμα σημαντικότερο τα τελευταία χρόνια με την ταχύτητα που απέκτησε η ενημέρωση. Πολύ απλά. Αμα ο άλλος δεν καταλαβαίνει τι βλέπει, θα αλλάξει κανάλι, εκτός αν τον ενδιαφέρει το θέμα. Τα captions είναι ο τρόπος της εκπομπής να εμπλέκει τον θεατή, να τον βάζει στο θέμα και να κεντρίσει το ενδιαφέρον του.
Το αξίωμα πάνω στο οποίο βασίζεται η λογική των captions είναι το εξής: Σε οποιαδήποτε φάση της εκπομπής, ένας τηλεθεατής που κάνει ζαπινγκ πρέπει να ξέρει όσο το δυνατόν γρηγορότερα περι τίνος πρόκειται και ποιός μιλά, χωρίς όμως αυτό να καταντήσει κουραστικό για εκείνους που ήδη παρακολουθούν την εκπομπή. Και επειδή μου αρέσει να μιλώ με παραδείγματα, ας πάμε σε ένα υποθετικό πάνελ για να δείτε πως δουλεύει το πράμα.
Είμαστε σε μια ενημερωτική εκπομπή στην οποία είναι καλεσμένοι ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Λευτέρης Χριστοφόρου και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Σταύρος Ευαγόρου. Το θέμα μας είναι κατά πόσον ευθύνεται η κυβέρνηση για την οικονομική κρίση. Πριν την εκπομπή, ο παραγωγός ενημερώνει τον σκηνοθέτη για τα θέματα ούτως ώστε αυτός να δώσει οδηγίες για να ετοιμαστούν captions. Εχουμε μια κάρτα με τον γενικό τίτλο που θα χρησιμοποιήσουμε περισσότερο, που λέει "Ποιες είναι οι ευθύνες της Κυβέρνησης για την κρίση;". Ετοιμάζουμε επίσης μια γενική για τους καλεσμένους μας "Μαζί μας στο στούντιο/όνομα εκπομπής οι βουλευτές Λ. Χριστοφόρου και Σ. Ευαγόρου. Ετοιμάζουμε και μια για τον καθένα τους και είμαστε all set and ready to go. Ξεκινούμε με την γενική, ο παρουσιαστής κάνει intro το θέμα και πάμε. Οι κάρτες με τα ονόματα του καθενός βγαίνουν βεβαίως την πρώτη φορά που θα μιλήσει και στη συνέχεια όποτε ο σκηνοθέτης κρίνει απαραίτητο. That being όταν α) μιλά για λίγη ώρα και β) κάθε δεύτερη φορά που ο παρουσιαστής του απευθύνει ερώτηση. Αυτό είναι ένα ωραίο κόλπο. Επειδή βεβαίως δεν μπορεί να αλλάζει η κάρτα κάθε φορά που μιλά ένας καλεσμένος, ο καλά προετοιμασμένος παρουσιαστής ένίοτε ρωτά απευθείας κάποιον καλεσμένο και δεν τον αφήνει να απαντήσει ο ίδιος στον έτερο καλεσμένο. Εννοείται ότι για αυτή την συνταγή χρειζόμαστε και παρουσιαστή που να ξέρει την δουλειά του και όχι τροχονόμο.
Η κάρτα με το όνομα του κάθε καλεσμένου παρουσιάζεται σύντομα όταν μιλά και εναλλάσσεται με τις άλλες δύο γενικές μας κάρτες, ούτως ώστε ο θεατής να γνωρίζει ανα πάσα στιγμή τι γίνεται.
Σας φαινεται απλό; Ας αυξήσουμε τον βαθμό δυσκολίας. Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τα λεγόμενα και αν κάποιος από τους καλεσμένους ρίξει ένα πιασάρικο sound byte, το βάζουμε κι αυτό στα captions. Στο παράδειγμα μας, ο κ. Χριστοφόρου λέει ότι αποκλειστική ευθύνη για την κρίση φέρει η Κυβέρνηση και οι λανθασμένοι της χειρισμοί. Τσουπ, ύστερα από μισό λεπτό πάει caption στον αέρα που γράφει "Λ. Χριστοφόρου: Η Κυβέρνηση φέρει αποκλειστική ευθύνη για την κρίση". Και ο σκηνοθέτης κερδίζει ακόμα μια γενική κάρτα που μπορεί να χρησιμοποιήσει μαζί με τις άλλες δύο.
Εννοείται ότι εάν βγει κάποιος τηλεφωνική ενημερώνουμε τον κόσμο για το ποιός είναι.

Είδατε πόσο απλό είναι; Ειδατε πόσο επηρεάζει την ποιότητα του παρεχόμενου προϊόντος; Και όμως οι κυπριακές ενημερωτικές επιμένουν πεισματικά να χρησιμοποιούν ένα-δύο captions κάθε εκπομπή και δεν είναι ασυνήθιστο να βγάζουν ολόκληρο θέμα μόνο με ένα. Βαρετό, μουντό, άνευ φαντασίας.
Και υπόψην ότι αυτά που λέω εδώ είναι τα βασικά, που οι ενημερωτικές εκπομπές στο εξωτερικό έχουν ξεπεράσει προ πολλού. Εχουν και το crawl με άλλες ειδήσεις από κάτω (γιατί στο Sigma δεν ενώνεται το σύστημα με το Sigmalive για να αλλάζουν ταυτόχρονα; Ρωτήστε το IT. Σίγουρα ξέρουν πως), έχουμε το παραθυράκι με το Twitter feed (απολύτως must και διερωτώμαι πότε θα πάρουν χαμπάρι οι δικοί μας) τα σχόλια στο Facebook και γενικά ότι εργαλείο τους δίνει η τεχνολογία για να μπάσουν τον τηλεθεατή μέσα στο θέμα. Και εννοείται ότι όλα τα segments της εκπομπής πάνε αμέσως online στο site του σταθμού και στο YouTube. Τι αξία έχει μια δημοσιογραφική αποκάλυψη εάν την εποχή της αστραπιαίας ενημέρωσης κανένας δεν βρίσκει το βίντεο για να το λινκάρει; Είναι όπως τον ναυαγό που βρίσκει διαμάντια σε ένα έρημο νησί.
Για να είμαστε δίκαιοι με τα παιδιά που δουλεύουν στα galleries, ο τρόπος  με τον οποίο λειτουργούν τα captions είναι μεν εύκολος αλλά χρειάζεται και κάποιον να είναι εκεί. Εάν ο τσιγγούνης καναλάρχης βάζει τον σκηνοθέτη να κάνει μίξη, εναλλαγή εικόνας, να γράφει τίτλους και να εισάγει γραφικά, φυσικά η δουλειά δεν θα είναι καλή και βεβαίως δεν μπορεί κανένας να ρίξει φταίξιμο στον σκηνοθέτη. Πόσα να κάμει το πλάσμα; Αμα ο ιδιοκτήτης δεν ρίξει χρήμα, η επαγγελματική συνείδηση του υπαλλήλου can go so far. Αμα τα κάνει όλα μόνος, ρίχνει ένα "βρε δεν γαμιέστε που θα κάτσω να σπάσω" και η ιστορία τελειώνει εκεί.